Psikolojik Sağlık: Stres ve Beslenmenin Zihinsel Sağlık Üzerindeki Etkisi
Psikolojik Sağlık: Stres ve Beslenmenin Zihinsel Sağlık Üzerindeki Etkisi
Günümüzde birçok insan, psikolojik sağlık için hem fiziksel hem de zihinsel sağlığa dikkat etmektedir. Bu durum, özellikle stres ve beslenme arasındaki ilişkiyi derinlemesine anlamanın önemini artırıyor. Araştırmalara göre, sağlıklı bir beslenme alışkanlığı ruh sağlığımıza olumlu katkılarda bulunabilir. Örneğin, 2021 yılında yapılan bir çalışmada, düzenli olarak omega-3 yağ asitleri içeren gıdalar tüketen bireylerin zihinsel sağlık ve beslenme düzeylerinin belirgin ölçüde daha iyi olduğu gösterilmiştir.
Bir başka çalışma ise, vitamin D eksikliğinin depresyon riskiyle doğrudan bir bağlantısı olduğunu ortaya koyuyor. Yetersiz D vitamini seviyeleri, enerji düşüklüğü ve ruh hali dalgalanmalarına yol açabilir. O yüzden sağlıklı beslenme ve psikoloji arasında sağlam bir bağ olduğunu reddetmek mümkün değil. Sağlıklı bir diyet, sadece fiziksel sağlığımızı değil, aynı zamanda düzensiz ruh hali veya kaygı bozuklukları gibi problemleri de ele almaya yardımcı olabilir.
Ne Zaman Stres Etkileşimde Bulunuyor?
Stresli bir durumda vücudumuz, kortizol adı verilen bir hormon salgılar. Bu hormon, kısa süreli zorluklarla başa çıkmamızı sağlasa da, sürekli yüksek düzeylerde olması, anti-inflamatuar özellikleriyle bilinen omega-3 yağ asitlerini ve antioksidanları zayıflatır. Bu durum, zihinsel sağlığımızı olumsuz etkileyebilir. Artık stres yönetiminde beslenmenin ruh sağlığı üzerindeki etkisi göz ardı edilemez bir faktördür.
Beslenme Alışkanlıklarımızın Psikolojik Sağlık Üzerindeki Olumlu Etkileri
İşte sağlıklı beslenme alışkanlıklarının zihinsel sağlığa katkı sağlayan etkileri:
- 🟢 Yeterli protein alımı, beyin fonksiyonlarını destekler.
- 🟢 Tam tahıllar, düzenli enerji sağlar ve ruh halini dengeler.
- 🟢 Antioksidan zengini meyve ve sebzeler, hücresel hasarı azaltır.
- 🟢 Düzenli su tüketimi, dehidrasyonu önleyerek zihinsel yorgunluğu azaltır.
- 🟢 Sağlıklı yağlar (örneğin, zeytinyağı), beyin sağlığını güçlendirir.
- 🟢 Düzenli atıştırmalıklar, kan şekeri seviyelerini stabil tutar.
- 🟢 Islak meyveler ve sebzeler, ruh halini artıran vitamin ve mineralleri içerir.
Nasıl Beslenme Alışkanlıklarımızı İyileştirebiliriz?
Stresle başa çıkmanın en etkili yollarından biri de sağlıklı bir diyettir. Koruyucu beslenmeyi yaşam tarzınıza entegre etmek için şu adımları izleyebilirsiniz:
- 🥗 Her gün taze meyve ve sebze tüketin.
- 🥙 Haftada en az iki kez balık yiyin.
- 🍞 Tam tahıllı ürünleri tercih edin.
- 🥜 Sağlıklı atıştırmalıklar seçin (örneğin, kuru yemişler ve yogurt).
- 🧘♂️ Stresli durumlarda meditasyon veya yoga gibi rahatlatıcı aktiviteler yapın.
- 🍽️ Öğünlerinizi planlayarak sağlıksız atıştırmalıklardan kaçının.
- 🔄 Duygusal yeme alışkanlıklarınızı gözlemleyin ve gerektiğinde terapi alın.
Özetle; Stres ve Beslenme İlişkisi Neden Önemli?
Beslenme alışkanlıklarımız doğrudan ruh sağlığımızı etkiler. Örneğin, rahatlatıcı bir bisküvi veya çikolata yediğinizde anlık bir haz duyarsınız, ancak uzun vadede bu tür yiyeceklerin vücudumuza detriman etkileri olabilir. Biraz farklı bir bakış açısı ile “sağlıklı pizza” yaparak hem hoşlandığımız lezzeti hem de sağlığı bir araya getirebiliriz. Önemli olan dengeli bir diyet oluşturmak ve her besin grubundan yeterince almak.
Sıkça Sorulan Sorular
- Beslenmenin ruh sağlığım üzerindeki etkileri nelerdir?
Sağlıklı besinler, ruh halinizi iyileştirir, enerjinizi artırır ve stresi azaltır. - Stres durumunda hangi besinleri tercih etmeliyim?
Omega-3 açısından zengin gıdalar ve antioksidan bakımından zengin meyveler tercih edilebilir. - Alkol tüketiminin etkileri nedir?
Alkol, depresyon ve anksiyete gibi ruhsal bozuklukları tetikleyebilir. - Beslenme alışkanlıklarımı nasıl değiştirebilirim?
Küçük adımlarla başlayıp sağlıklı seçenekleri yavaş yavaş diyetinize entegre edebilirsiniz. - Hangi vitaminler ruh sağlığıma yardımcı olur?
B vitaminleri, D vitamini ve omega-3 yağ asitleri ruh sağlığı üzerinde olumlu etkilere sahiptir.
Öğün | İçerik | Ruh Sağlığına Etkisi |
Kahvaltı | Yulaf ezmesi, süt, meyve | Gün boyu enerji sağlar |
Öğle | Izgara sebze, tavuk | Protein kaynağı, enerji arttırır |
Ara Öğün | Kuruyemiş | Hızlı enerji ve beyin sağlığı |
Akşam | Balık, kepekli makarna | Omega-3 ve lif alımı |
Atıştırmalık | Yoğurt, meyve | Zihinsel huzur sağlar |
Öğle | Salata, humus | Vitamin ve mineral deposu |
Ara Öğün | Havuç, salatalık çubukları | Vücuda hafif bir enerji verir |
Beslenme Alışkanlıkları: Ruh Sağlığı ile Bağlantıları ve Nedenleri
Hepimiz sağlıklı bir yaşam sürmek istiyoruz, ancak beslenme alışkanlıklarımız bu amacımıza ulaşmada önemli bir rol oynar. Ruh sağlığı ile beslenme alışkanlıkları arasında ciddi bir bağlantı vardır. Çoğu zaman sağlıklı yemeklerin sadece fiziksel sağlığa fayda sağladığını düşünürüz, ancak zihinsel sağlık üzerindeki etkileri de göz ardı edilemez. Araştırmalar, belirli gıda türlerinin beynimizin çalışma şeklini, ruh halimizi ve genel psikolojik durumumuzu etkileyebileceğini göstermektedir.
Örneğin, 2019 yılında yapılan bir araştırma, düzensiz beslenme alışkanlıklarının kaygı ve depresyon düzeylerini artırabileceğini ortaya koymuştur. İşte bu nedenle, beslenme biçimimizi gözden geçirmemiz ve sağlıklı seçimler yapmamız oldukça önemlidir. Sağlıklı bir diyet, sadece vücut sağlığımızı değil, ruh halimizi de olumlu yönde etkileyebilir.
Beslenme Alışkanlıklarının Ruh Sağlığına Etkileri Neler?
Beslenme alışkanlıklarımız, ruh sağlığımızı nasıl etkiliyor?
- 🍏 Meyve ve sebzeler: Yüksek lif ve vitamin içeriği sayesinde ruh halinizi pozitif etkiler.
- 🌰 Omega-3 yağ asitleri: Balık, ceviz ve keten tohumu gibi besinlerde bulunur ve kaygıyı azaltmada etkilidir.
- 🍞 Tam tahıllar: Düşük glisemik indeksleri ile kan şekerinizi stabilize eder, bu da ruh halinizi dengeler.
- 🥛 Süt ürünleri: Kalsiyum ve B vitaminleri içeriğiyle stresle başa çıkmanıza yardımcı olur.
- 🍫 Karanlık çikolata: Zihinsel açıklık ve enerji artışı sağlar.
- 🚫 İşlenmiş gıdalar: Aşırı şeker ve katkı maddeleri içeren gıdaların depresyon semptomlarını artırdığı bulunmuştur.
- 🥤 Alkol: Depresyon belirtilerini artırabilen bir madde olarak dikkatli tüketilmelidir.
Beslenme Alışkanlıklarının Etkilerini İyileştirme Yöntemleri
Ruh sağlığımız üzerinde pozitif bir etki yaratmak için beslenme alışkanlıklarımızı değiştirebiliriz. İşte bu süreçte dikkate almanız gereken bazı noktalar:
- 🍽️ Planlama yapın: Haftalık menünüzü oluşturun ve sağlıklı seçenekler ekleyin.
- 🥦 Taze gıdalar tercih edin: Dondurulmuş yerine taze sebze ve meyve almayı tercih edin.
- 🍳 Evde yemek yapın: Dışarıda yemek yerine, evde sağlıklı tarifler deneyin.
- 💧 Yeterli su içmeyi unutmayın: Su, vücudunuzu ve zihninizi besler.
- 🍵 Bitki çaylarını deneyin: Rahatlatıcı etkileri sayesinde stresi azaltabilir.
- 🧘♀️ Duygusal yeme alışkanlıklarını gözlemleyin: Stresli anlarda sağlıklı şeyler yemeye özen gösterin.
- 📅 Düzenli atıştırmalıklar hazırlayın: Açlık krizlerini önlemek ve sağlıklı kalmak için.
Neden Sağlıklı Beslenme Alışkanlıklarını Benimsemeliyiz?
İyi bir ruh sağlığı için dengeli bir diyet şarttır. Düşüncelerinizi netleştirir, enerji artırır ve ruhsal durumunuzu iyileştirir. Ayrıca, sağlıklı beslenme alışkanlıkları oluşturmak, uzun vadede kaygı ve depresyon risklerini azaltabilir.
Özetle, doğru beslenme alışkanlıkları ile ruh sağlığımız arasında kurulan bağ, sadece fiziksel sağlığımızı değil, aynı zamanda duygusal durumumuzu da büyük ölçüde etkiler. Sağlıklı bir yaşam sürmek, sadece yiyeceklerle değil; seçimlerimizle de ilgilidir.
Sıkça Sorulan Sorular
- Duygusal yeme nedir ve buna nasıl bir çözüm bulabilirim?
Duygusal yeme, aşırı gıda tüketimiyle duygusal rahatsızlıklar arasında bir bağlantıdır. Duygusal tetikleyicilerinizi belirleyip, yerini sağlıklı alternatiflerle doldurabilirsiniz. - Hangi gıdalar ruh sağlığımı olumsuz etkileyebilir?
Aşırı şeker, trans yağlar ve işlenmiş gıdalar ruh halinizi olumsuz yönde etkileyebilir. - Ruh sağlığını korumak için ne kadar su içmeliyim?
Günde en az 2 litre su içilmesi, vücudun ihtiyaç duyduğu hidrasyonu sağlar. - Hızlı beslenme alışkanlıklarım var, nasıl değiştiririm?
Küçük adımlarla başlayın ve sağlıklı alternatiflerle değiştirin. Örneğin, her hafta bir yeni sebze deneyin. - Sağlıklı beslenme alışkanlıklarını ne zaman kazanmalıyım?
Şimdiden başlayarak, sağlıklı alışkanlıklar kazanmak için hiçbir zaman geç değildir. Her yaşta başlamak mümkündür!
Besin | Önerilen Miktar | Ruh Sağlığına Etkisi |
Meyve | Günde en az 2 porsiyon | Antioksidan etkisi ile ruh halini iyileştirir |
Sebze | Günde en az 3 porsiyon | Vitamin ve mineral desteği sağlar |
Balık | Haftada en az 2 kez | Omega-3 yağ asitleri ile stresi azaltır |
Kuruyemiş | Günde 30 gram | Enerji artırır ve kaygıyı azaltır |
Tam tahıllar | Günlük öğünlerinizde | Uzun süreli enerji sağlar |
Süt ürünleri | Günde en az 1-2 porsiyon | Kalsiyum ve probiyotik kaynağıdır |
Şekerli gıdalar | Mümkün olduğunca az | Ruh halini olumsuz etkileyebilir |
Zihinsel Sağlık ve Beslenme: Sağlıklı Beslenme ile Psikolojik Denge Nasıl Sağlanır?
Günümüzde, zihinsel sağlık ve beslenme arasındaki ince denge üzerine yapılan araştırmalar, bu iki kavramın ne kadar iç içe geçtiğini ortaya koyuyor. Beslenme şekliniz, ruh halinizi, stres düzeyinizi ve genel psikolojik durumunuzu etkileyebilir. Sağlıklı bir diyet, yalnızca fiziksel sağlığınızı değil, aynı zamanda ruhsal dengenizi de korumak için kritik öneme sahiptir. Beslenme, düşüncelerimizin ve duygularımızın nasıl şekillendiği üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir.
Son yıllarda yapılan birçok çalışma, sağlıklı beslenmenin depresyon, anksiyete ve diğer zihinsel sağlık problemleri üzerindeki olumlu etkilerini ortaya çıkardı. Özellikle, diyetinizde omega-3 yağ asitleri, antioksidanlar ve vitaminler bulunması, psikolojik dengeyi sağlamada önemli bir rol oynar.
Sağlıklı Beslenmenin Zihinsel Sağlık Üzerindeki Faydaları Neler?
İşte sağlıklı beslenmenin psikolojik dengeyi nasıl sağladığına dair bazı önemli noktalar:
- 🥦 Antioksidanlar: Yüksek miktarda sebze ve meyve tüketmek, vücuttaki serbest radikalleri azaltarak ruh halini iyileştirir.
- 🐟 Omega-3: Balık, ceviz ve chia tohumu gibi omega-3 yağ asitleri kaynağı gıdalar, depresyon riskini azaltabilir.
- 🌾 Tam tahıllar: Düşük glisemik indeksleri sayesinde kan şekerini dengede tutar, bu da ruh halini stabilize eder.
- 🥜 Sağlıklı yağlar: Zeytinyağı ve avokado gibi kaynaklar, beyin sağlığını destekler.
- 🍫 Karanlık çikolata: Araştırmalar, %70 veya daha yüksek kakao içeren çikolatanın stres seviyelerini azalttığını göstermektedir.
- 🚫 İşlenmiş gıdalar: Aşırı şeker ve tuz içeren gıdalar ruh halini olumsuz etkileyebilir.
- 💧 Hidrasyon: Yeterli su alımı, zihinsel netliği artırabilir ve psikolojik sağlığı iyileştirebilir.
Psikolojik Dengenizi Sağlamak İçin Beslenme Alışkanlıkları Nasıl Değiştirilmeli?
Sağlıklı bir zihinsel denge için basit adımlar atabiliriz:
- 🍽️ Beslenme planı oluşturun: Haftalık yemek planı yaparak sağlıklı gıdaları önceliklendirin.
- 🌱 Taze ve doğal malzemeler kullanın: İşlenmiş gıdalar yerine taze meyve ve sebzeleri tercih edin.
- 🥗 Renkli tabaklar hazırlayın: Farklı renklerde sebze ve meyve, çeşitlilik sağlar ve besin değerini artırır.
- 🥧 Sağlıklı atıştırmalıklar seçin: Kuruyemiş, meyve ve yoğurt gibi sağlıklı alternatifler tercih edin.
- 🧘♀️ Mindfulness uygulayın: Yemek yerken dikkatinizi tamamen yemeğe verin; bu, daha tatmin edici bir deneyim sunar.
- 📏 Öğün aralıklarını düzenleyin: Küçük ama sık öğünler ile kan şekerinizi dengeleyin.
- 📅 Yeni tarifler deneyin: Sağlıklı yemek tariflerini araştırarak damak tadınıza uygun alternatifler bulun.
Psikolojik Dengeyi Sağlamada Diğer Faktörler Neler?
Beslenme alışkanlıklarınız kadar, genel yaşam tarzınız da zihinsel sağlığınızı etkiler. Düzenli egzersiz, uyku düzeni ve stres yönetimi teknikleri de önemlidir. Fiziksel aktivite, endorfin salgılar ve ruh halinizi ıslak tutar. Ayrıca, iyi bir uyku düzeni, konsantrasyon ve genel psikolojik sağlık üzerinde olumlu etkiler yaratır.
Bütün bu faktörleri bir arada değerlendirerek sağlıklı bir yaşam biçimi oluşturabilir ve psikolojik dengenizi koruyabilirsiniz. Unutmayın, zihinsel sağlığınızı destekleyecek adımlar atmak, yaşam kalitenizi artıracaktır.
Sıkça Sorulan Sorular
- Ruh sağlığını iyileştirmek için ne tür gıdalar tüketmeliyim?
Omega-3 yağ asitleri, antioksidanlar ve vitaminler bakımından zengin gıdalar ruh sağlığınızı destekler. - Hangi durumlarda beslenmeye dikkat etmeliyim?
Stresli dönemler veya ruh halinizin bozulduğu zamanlarda beslenmenize ekstra dikkat etmelisiniz. - Hangi yiyecekler ruh sağlığımı kötü etkileyebilir?
Aşırı şekerli, yağlı ve işlenmiş gıdalar ruh halinizi olumsuz etkileyebilir. - Beslenme alışkanlıklarımı nasıl değiştirebilirim?
Küçük adımlarla başlayarak sağlıklı alternatiflerle değiştirebilirsiniz. - Zihinsel sağlık için su içmenin önemi nedir?
Yeterli su alımının zihinsel netliği artırdığı ve dikkati güçlendirdiği bilinmektedir.
Besin | Önerilen Miktar | Ruh Sağlığına Etkisi |
Meyve | Günde 3-4 porsiyon | Vitamin ve mineral kaynağı |
Sebze | Günde 4-5 porsiyon | Antioksidan ve lif deposu |
Balık | Haftada 2-3 kez | Ruh halini iyileştirir |
Kuruyemiş | Günde 30 gram | Enerji verir ve stresi azaltır |
Dört tahıllı ekmek | Günlük 2 dilim | Uzun süre enerjiyi dengeler |
Süt ürünleri | Günde 2 porsiyon | Kalsiyum ve protein sağlar |
Şeker tüketimi | Mümkün olduğunca az | Ruh halini olumsuz etkileyebilir |
Stres ve Beslenme: Psikolojik Sağlığı Destekleyen Pratik İpuçları
Yaşamın getirdiği zorluklarla başa çıkarken, stres ve beslenme arasındaki ilişkiyi göz ardı etmemek önemlidir. Stres, hem zihinsel hem de fiziksel sağlığımızı olumsuz yönde etkileyen bir durumdur. Ancak, ne yediğiniz ve nasıl beslendiğiniz, stres yönetiminde belirleyici bir rol oynar. Araştırmalar, sağlıklı bir diyetin stres seviyelerini azaltabileceğini ve ruh sağlığını iyileştirebileceğini göstermektedir.
Örneğin, 2021 yılında yapılan bir araştırma, düzenli olarak tam tahıllar, sebzeler ve omega-3 yağ asitleri içeren gıdalar tüketen bireylerin, stres durumlarında daha az olumsuz etkiler yaşadığını ortaya koymuştur. Ancak, hangi yiyeceklerin stresle başa çıkmamıza yardımcı olabileceğini bilmek önemlidir.
Stresi Azaltmaya Yardımcı Olacak Besinler Hangi Türlerdir?
Stresle mücadelede etkili olan bazı besin grupları şunlardır:
- 🥗 Yeşil yapraklı sebzeler: Ispanak, pazı gibi sebzeler, stresle baş edebilmek için gerekli olan magnezyum ve vitaminleri sağlar.
- 🐟 Balık: Omega-3 yağ asitleri içeren somon ve sardalya, zihinsel sağlığı destekler.
- 🍌 Muz: Serotonin üretimini artırarak mutlu hissetmenize yardımcı olur.
- 🌰 Kuruyemişler: Ceviz ve badem, enerjinizi artırırken vücuttaki stres hormonlarını dengelemeye yardımcı olur.
- 🍫 Karanlık çikolata: %70 veya daha fazla kakao içeren çikolata, stres seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir.
- 🥛 Süt ve süt ürünleri: Süt, gevşeme sağlayan kalsiyum ve B vitaminleri içerir.
- 💧 Su: Yetersiz hidrasyon, zihinsel yorgunluğa neden olabilir; bu nedenle yeterli su içmek önemlidir.
Stresle Baş Etmek İçin Beslenme Alışkanlıklarını Nasıl Geliştirebiliriz?
Psikolojik sağlığınızı desteklemek için beslenme alışkanlıklarınızı geliştirmek için aşağıdaki pratik ipuçlarını deneyin:
- 🍽️ Düzenli ve dengeli öğünler planlayın: Her gün belirli saatlerde yemek yiyin. Bu, vücudunuzun düzenli çalışmasına yardımcı olur.
- 🥦 Hazırlık yapın: Haftalık yemek planı oluşturun ve sağlıklı alternatifler içeren alışveriş yapın. Sağlıklı yiyecekleri evde hazır bulundurmak, seçimlerinizi kolaylaştırır.
- 🤹♀️ Farkındalık oluşturan yeme alışkanlıkları geliştirin: Yemek yerken dikkatinizi yemeğe verin; bu, hem doyum hissini artırır hem de gereksiz atıştırmalıkları engeller.
- 🚫 İşlenmiş gıdalardan kaçının: Şeker, tuz ve trans yağlar içeren işlenmiş gıdalar, ruh halinizi olumsuz etkileyebilir. Bunun yerine doğal gıdaları tercih edin.
- 🧘♂️ Stresi yönetmek için rahatlatıcı aktiviteler yapın: Egzersiz, meditasyon veya yoga gibi aktiviteler, beslenme ile birlikte stresle baş etmenizi sağlar.
- 🍵 Bitki çaylarını deneyin: Özellikle papatya ve yeşil çay gibi rahatlatıcı bitki çayları, stresi azaltmanıza yardımcı olabilir.
- 📅 Rutin oluşturun: Günlük yaşamınıza düzen getirerek, stres seviyenizi düşürebilirsiniz.
Stresle İlgili Yanlış Anlamalar ve Mitler
Stres ve beslenme ile ilgili bazı yaygın mitleri çürütmek önemlidir. İşte birkaç örnek:
- ❌ “Alkol stresi azaltır.” Hemen bir rahatlama sağlasa da, uzun vadede ruh halinizi olumsuz etkileyebilir.
- ❌ “Şekerli gıdalar ruh halini iyileştirir.” Aksine, şekerli gıdalar kısa sürede kan şekerinizi yükseltip, ardından düşmesine neden olarak ruh halinizi olumsuz etkiler.
- ❌ “İşlenmiş gıdalar da sağlıklıdır.” Çoğu işlenmiş gıda sağlıklı bileşenler yerine şeker ve yağ içerir. Bu nedenle zaten duygu durumunuza olumsuz etkileri vardır.
Sıkça Sorulan Sorular
- Stresin bağışıklık sistemime etkisi nedir?
Yüksek stres seviyesi, bağışıklık sistemini zayıflatabilir ve hastalıklara karşı direncinizi azaltabilir. - Hangi besinler stres seviyemi artırır?
Aşırı şeker, kafein ve trans yağ içeren gıdalar, stres seviyenizi olumsuz etkileyebilir. - Stresten arınmak için hangi içecekleri tüketmeliyim?
Papatya ve yeşil çay gibi rahatlatıcı bitki çayları tercih edilebilir. - Nasıl düzgün bir uyku uyuyabilirim?
Düzenli bir uyku saatine uymak ve akşamdan önce ağır yemelerden kaçınmak, uykunuzu iyileştirir. - Besinleri stres azaltmada nasıl birleştirebilirim?
Dengeli ve düzenli öğünler ile besinleri bir araya getirmek, stres seviyenizi düşürebilir.
Besin | Önerilen Miktar | Stresle Bağlantısı |
Yeşil yapraklı sebzeler | Günde en az 2 porsiyon | Magnezyum ve vitamin kaynağı |
Balık | Haftada 2-3 kez | Omega-3 yağ asitleri ile zihinsel sağlığı destekler |
Muz | Günde 1-2 adet | Serotonin üretimini artırır |
Karanlık çikolata | Günde 20-30 gram | Ruh hâlini iyileştirir ve stres seviyelerini düşürür |
Süt ürünleri | Günde 2 porsiyon | Kalsiyum ve D vitamini sağlar |
Kuruyemiş | Günde 30 gram | Enerji ve besin desteği sunar |
Su | Günde 2-3 litre | Hidrasyon, zihinsel netliği artırır |
Yorumlar (0)