Aktif Öğrenme Yöntemleri: Öğrenci Katılımını Artırmanın Yolları Nelerdir?

Yazar: Anonim Yayınlandı: 27 Şubat 2025 Kategori: Eğitim

Aktif Öğrenme Yöntemleri: Öğrenci Katılımını Artırmanın Yolları Nelerdir?

Eğitimde yeni nesil yöntemlerin öncüsü olan aktif öğrenme yöntemleri, öğretimin kalitesini yükseltirken öğrenci katılımını artırma konusunda da başvurulan etkili yaklaşımlardır. Geleneksel ders anlatımından farklı olarak, bu yöntemlerle öğretim süreci, öğrencilerin daha fazla dahil olduğu bir deneyime dönüşür. Peki, bu süreci nasıl daha etkili kılabiliriz? İşte öğrenci katılımını artırma için uygulamanız gereken beş temel strateji:
  • Soru-Cevap Seansları: Öğrencilere sürekli olarak sorular yöneltmek, onların düşünce süreçlerini harekete geçirir. Bu tür seanslar, öğrenimi pekiştirirken aktif katılımı teşvik eder.
  • Rol Oyunları: Gerçek hayat senaryolarını canlandırmak, öğrencilerin teorik bilgilerini pratikte nasıl uygulayacaklarını görmelerini sağlar. Bu yöntemi kullanarak öğrenciler, öğrendiklerini aktif olarak deneyimleyebilir.
  • Proje Tabanlı Öğrenme: Öğrenciler, grup çalışması etkinlikleri üzerinden karmaşık projelerde yer alarak sadece kendi kategorilerinde değil, ekip içinde de öğrenmeyi deneyimleyebilirler. Böylece öğrenci etkileşimi doğal bir şekilde gerçekleşir.
  • Teknoloji Entegrasyonu: Öğrenme sürecine dijital araç ve uygulamaları entegre etmek, öğrencilerin ilgisini çeker. Örneğin, online quizler veya sanal sınıflar, öğretimi daha eğlenceli hale getirir.
  • Geri Bildirim Mekanizmaları: Sürekli geri bildirim, öğrencilerin hangi konularda başarılı olduklarını anlamalarına yardımcı olur. Bu süreç, hedeflerine yönelik motivasyonlarını artırır.
    • Yukarıdaki yöntemleri uygularken göz önünde bulundurmanız gereken bazı istatistikler ise şunlardır:- Aktif öğrenme, öğrenme başarısını %50 artırıyor. 🎉- Gruplar halinde çalışarak öğrenen öğrenciler, yalnız çalışanlara göre %35 daha fazla bilgi kalıcılığı sağlıyor.- Anketler, 4/5 öğrencinin grup çalışmalarını daha eğlenceli ve öğretici bulduğunu gösteriyor. 📋- Rol oyunları ile eğitim alan öğrencilerin yüzde 70i, konulara olan ilgilerinin arttığını ifade ediyor. Şimdi, bu eğitim yöntemlerini etkili bir şekilde uygulayabilmeniz için detaylı bir tablo sunuyoruz:
    YöntemAçıklamaAvantajlarDezavantajlar
    1. Soru-CevapÖğrencilerin düşünme süreçlerini harekete geçirir.Etkin katılım sağlarYanlış cevaplar düş kırıklığı yaratabilir
    2. Rol OyunlarıTeorik bilgilerin pratikte uygulanmasını sağlar.Gerçekçi deneyimler sunarZaman alabilir
    3. Proje Tabanlı ÖğrenmeÖğrencilerin işbirliği yapmasına olanak verir.Ekibin bütünlüğünü artırırDengenin sağlanması zor olabilir
    4. Teknoloji EntegrasyonuDijital araçlarla etkileşimi artırır.Öğrenmeyi eğlenceli hale getirirTeknolojiye erişim engelleri çıkabilir
    5. Geri Bildirim MekanizmalarıÖğrencilerin kendilerini değerlendirmelerine fırsat tanır.Motivasyonu artırırSürekli geri bildirim zorlayıcı olabilir
    Sonuç olarak, başarılı bir öğretim süreci için doğru yöntemlerin seçilmesi büyük bir önem taşır. Eğitmenler, yukarıda belirtilen stratejileri kullanarak öğrencilerin katılımını artırabilir ve öğrenme süreçlerini daha verimli hale getirebilir. Peki, bu uygulamaları uygulamakta en çok zorlandığınız nokta nedir? Yorumlarınızla sürece dahil olun!🤔

    Sıkça Sorulan Sorular1. Aktif öğrenme yöntemleri nedir? Aktif öğrenme yöntemleri, öğrenci merkezli bir eğitim yaklaşımıdır. Bu yöntemler, öğrencilerin derse katılımını artırmak için düşünmelerine, tartışmalarına ve işbirliği yapmalarına olanak tanır.2. Öğrenci katılımını artırmak için hangi yöntemler etkilidir? Soru-cevap, rol oynama, grup çalışmaları, proje tabanlı öğrenme ve teknoloji entegrasyonu gibi yöntemler, öğrenci katılımını önemli ölçüde artırabilir.3. Grup çalışması etkinliklerinin avantajları nelerdir? Grup çalışması etkinlikleri, öğrencilerin işbirliği yaparak öğrenmelerini teşvik eder. Ayrıca, takım becerilerini geliştirir ve sosyal etkileşim sağlar.4. Yaratıcı öğretim teknikleri nelerdir? Yaratıcı öğretim teknikleri, öğrencilerin farklı düşünmelerini sağlamak için uygulanan yenilikçi stratejiler ve aktiviteler içerir. Örneğin, sanat, drama ve teknoloji kullanımı gibi yöntemler bunu sağlayabilir.5. Eğitimde yenilikçi yaklaşımlar nelerdir? Eğitimde yenilikçi yaklaşımlar, geleneksel yöntemlerden farklı olarak, öğrencileri daha fazla aktif hale getiren, teknoloji tabanlı ve katılımcı yöntemleri içerir. Bu tür yaklaşımlar daha yaratıcı ve sürdürülebilir bir öğrenme ortamı sağlar.

    Grup Çalışması Etkinlikleri ile Öğrenci Etkileşimini Nasıl Sağlayabiliriz?

    Grup çalışması etkinlikleri, eğitim sürecinde öğrenci etkileşimini artırmak için en güçlü araçlardan biridir. Öğrencilerin bir arada çalışması, notları paylaşması ve bilgi alışverişinde bulunması, dersin dinamikliğini artırır. Ancak grup çalışmasını etkili bir şekilde kullanabilmek için bazı stratejiler ve teknikler gereklidir. Peki, bu stratejiler nelerdir? İşte grup çalışması etkinliklerinde öğrenci etkileşimini sağlamak için benimseyebileceğiniz yöntemler:
  • Açık İletişim Ortamı Oluşturun: Öğrencilerin fikirlerini dile getirebileceği bir ortam yaratmak, etkileşimi artırır. Sınıfta herkesin fikirlerine değer verildiğinin hissedilmesi önemlidir.
  • Rol Dağılımı Yapın: Hafta boyunca görev dağılımı yaparak öğrencilere sorumluluk verin. Her öğrencinin farklı bir rolde yer alması, grup içindeki etkileşimi artırır. 🛠️
  • Probleme Dayalı Öğrenme: Gerçek hayata dayalı sorunlar, öğrencilerin birlikte çözüm arayışına girmelerini sağlar. Bu tür etkinlikler, grup içinde işbirliğini teşvik eder.
  • Yarışmalar ve Oyunlar: Öğrencilerin katılımını artırmak için eğlenceli yarışmalar organize edin. Oyunlar, öğrenmeyi oyunlaştırarak etkileşimi artırır. 🎮
  • Geri Bildirim Kültürünü Teşvik Edin: Öğrencilerin birbirlerine yapıcı geri bildirimde bulunmalarını sağlayarak, iletişim becerilerini geliştirebilirsiniz.
  • Aktif Dinleme Becerilerini Geliştirin: Öğrencilere dinlemenin önemini anlatın. Aktif dinleme becerileri, tartışmalar sırasında etkileşimi artırır.
  • Teknolojiyi Kullanın: İnteraktif araçlar ve platformlar kullanarak grup çalışmalarını daha çekici hale getirin. Öğrenciler, dijital platformlarda etkileşime geçmeyi sever. 📱
    • Yukarıdaki yöntemlerle sınıfta daha eğlenceli ve etkileşimli bir atmosfer oluşturabilirsiniz. Şimdi size bazı ilginç istatistikler sunalım:- Grup çalışmaları ile birlikte, öğrencilerin %80’i derse katılım oranını artırdığını ifade ediyor. 📈- Grup içinde işbirliği yaparak öğrenen öğrenciler, geleneksel öğretim yöntemlerine göre %40 daha fazla bilgi kalıcılığı sağlıyor.- Öğrencilerin %70’i grup çalışmalarında fikir alışverişinin daha eğlenceli olduğunu belirtiyor. - Yarışmalı etkinliklere katılan öğrencilerin %60’ı, bu tür aktivitelerin öğretim sürecine katkıda bulunduğunu söylemektedir. - Eğitimde kullanılan grup çalışmaları, öğrenciler arasında sosyal bağları güçlendirerek %50 oranında etkileşim sağlar.Grup çalışması etkinliklerini uygularken göz önünde bulundurmanız gereken aynı zamanda bazı artılar ve eksiler de vardır:Artılar:
  • 🅰️ Öğrencilerin sosyal becerilerinin gelişmesini sağlar.
  • 🎉 Öğrenmeyi eğlenceli hale getirir.
  • 🌱 Öğrenci aidiyet duygusunu artırır.
  • ✔️ Birlikte çalışarak daha derinlemesine öğrenmeyi teşvik eder.
  • 🌟 Geri bildirim vererek öğrencilerin gelişimlerini destekler.
    • Eksiler:
  • ❌ Farklı öğrenme stilleri sorun oluşturabilir.
  • ⏳ Zaman yönetimi zor olabilir.
  • 🔇 Gürültü ve dikkat dağıtıcı unsurlar ortaya çıkabilir.
  • 👥 Herkesin katılımının sağlanması gerekir.
  • ⚠️ Grup dinamiklerinin bozulması riski vardır.
    • Sonuç olarak, grup çalışması etkinlikleri, öğrenci etkileşimini artırmak için son derece etkili yöntemlerdir. Bu yöntemleri kullanarak, sınıfınızdaki etkileşimi ve başarıyı artırabilirsiniz. Peki, grup çalışmalarında en etkili bulduğunuz yaklaşım hangisi? Yorumlarınızla görüşlerinizi paylaşın! 😊 Sıkça Sorulan Sorular1. Grup çalışmaları neden önemlidir? Grup çalışmaları, öğrencilerin sosyal becerilerini geliştirmelerine ve derslerde daha fazla katılım göstermelerine yardımcı olur. İşbirliği, problem çözme ve iletişim becerileri gibi önemli yetkinlikleri kazandırır.2. Öğrenci etkileşimi nasıl sağlanır? Açık iletişim, rol dağılımı, geri bildirim mekanizmaları gibi yöntemlerle grup çalışmalarında öğrenci etkileşimi artırılabilir.3. Eğitim teknolojisi grup çalışmalarında nasıl kullanılır? Eğitim teknolojisi, dijital platformlar ve araçlar kullanarak grup çalışmalarını interaktif hale getirebilir. Öğrencilerin katılımını artıracak eğlenceli etkinlikler düzenlemek mümkündür.4. Grup çalışması yaparken dikkat edilmesi gerekenler nelerdir? Grup üyelerinin farklılıklarına dikkat etmek, zaman yönetiminde dikkatli olmak ve herkesin katılımını sağlamaya özen göstermek önemlidir.5. Hangi aktiviteler grup çalışması için etkilidir? Probleme dayalı öğrenme, rol oyunları, oyunlaştırma ve yarışmalar grup çalışmasına dahil edilebilir ve etkileşimi artırabilir.

    Yaratıcı Öğretim Teknikleri: Eğitimde Yenilikçi Yaklaşımlar Hangileridir?

    Gelişen teknoloji ve değişen eğitim ihtiyaçları, eğitim dünyasında yaratıcı öğretim tekniklerinin önemini artırmıştır. Eğitimde yenilikçi yaklaşımlar, öğrencilerin daha etkili öğrenmelerini sağlarken aynı zamanda yaratıcı düşünme ve problem çözme becerilerini de geliştirmelerine yardımcı olur. Peki, bu teknikler nelerdir ve nasıl uygulanabilir? İşte cevaplar:
  • Dijital Hikaye Anlatımı: - Dijital hikaye anlatımı, öğrencilere kendi hikayelerini video, ses veya slayt gösterisiyle ifade etmeleri için fırsatlar sunar. Bu teknik, yaratıcılığı artırmanın yanı sıra teknolojik becerilerini de geliştirir. 🖥️
  • Gamification (Oyunlaştırma): - Oyunlaştırma, ders içeriklerini eğlenceli bir hale getirerek öğrencilerin katılımını artırır. Puan sistemleri, rozetler veya seviye atlama gibi oyun unsurları, öğrenme sürecini daha çekici hale getirebilir. 🎮
  • Problem Temelli Öğrenme (PBL): - Öğrencilerin gerçek hayatta karşılaştıkları sorunları çözmelerini sağlayan bu yöntem, eleştirel düşünmeyi ve takım çalışmasını teşvik eder. PBL, öğrencilerin kendi öğrenimlerinin sorumluluğunu almalarına yardımcı olur.
  • Yaratıcı Yazma Atölyeleri: - Öğrencilerin kendi kelimeleriyle yaratıcı metinler yazmaları, dil becerilerini geliştirmelerinin yanı sıra hayal güçlerini kullanmalarını da teşvik eder. 🌈 Yaratıcı yazma atölyeleri, öğrencilere hikaye anlatmanın ve duygularını ifade etmenin yollarını sunar.
  • Etkileşimli Öğrenme Ortamları: - Oyun ve simülasyonlar gibi etkileşimli ortamlar, öğrencilerin ders konularını daha derinlemesine anlamalarına yardımcı olur. Bu tür ortamlar, öğrenmeyi eğlenceli hale getirirken öğrencilerin motivasyonunu artırır.
  • Sosyal Medya ve Online Platformlar: - Öğrencilerin sosyal medya ve online platformlarda etkileşimde bulunmalarını sağlamak, onları güncel olaylar hakkında düşünmeye ve tartışmaya teşvik eder. 🌍 Bu yaklaşım, iletişim becerilerini geliştirmeye yardımcı olur.
  • Makerspace ve Yaratıcı Atölyeler: - Makerspace gibi yaratıcı alanlar, öğrencilerin fiziksel projeler üzerinde çalışma fırsatı bulduğunda yenilikçi düşünmeyi teşvik eder. Bu tür atölyeler, öğrencilerin el becerilerini geliştirirken aynı zamanda işbirliği yapmalarını sağlar. 🔧
    • Bu yaratıcı öğretim tekniklerini kullanarak, eğitimciler daha etkili ve ilham verici bir öğrenme ortamı oluşturabilirler. Şimdi, bu tekniklerin etkilerini destekleyen bazı önemli istatistiklere bakalım:- Oyunlaştırma uygulanan derslerde, öğrencilerin motivasyon seviyeleri %60 oranında artış gösteriyor. 📈- Dijital hikaye anlatımına katılan öğrencilerin %75’i, dersleri daha ilgi çekici bulduklarını ifade ediyor.- Problem temelli öğrenme, öğrencilerin %80’inin eleştirel düşünme becerilerini geliştirdiğini ortaya koyuyor.- Etkileşimli öğrenme ortamlarında çalışan öğrencilerin, öğrenme süreçlerini %50 oranında daha keyifli buldukları gözlemlenmiştir.- Yaratıcı yazma atölyelerine katılan öğrencilerin %70’i, dil becerilerinin geliştiğini belirtmektedir. Bu yaratıcı öğretim teknikleri, eğitimde yenilikçi yaklaşımları geliştirmek için mükemmel bir fırsattır. Ancak bunların uygulanmasında dikkate almanız gereken bazı artılar ve eksiler de bulunmaktadır:Artılar:
  • 🎉 Öğrencilerin katılımını ve motivasyonunu artırır.
  • 🌟 Yaratıcılık ve eleştirel düşünme becerilerini geliştirir.
  • 📚 Öğrencilerin kendi öğrenme süreçlerinin sorumluluğunu almasını sağlar.
  • 🤝 Sosyal etkileşimi artırır ve grup çalışmalarını teşvik eder.
  • 🏆 Farklı öğrenme stillerine hitap eder.
    • Eksiler:
  • ⏰ Uygulama süresi uzun olabilir.
  • 📊 Değerlendirme yöntemleri karmaşıklaşabilir.
  • ⚠️ Her öğrenci aynı hızda öğrenmeyebilir.
  • 🔍 Kaynak sıkıntıları ortaya çıkabilir.
  • 🔄 Uzun süreli planlama gerektirebilir.
    • Sonuç olarak, yaratıcı öğretim teknikleri, öğrencilerin öğrenme süreçlerini zenginleştirir ve daha etkili bir eğitim sağlar. Peki, bu tekniklerden hangisini derslerinizde denemek istersiniz? Görüşlerinizi bizimle paylaşın! 😊 Sıkça Sorulan Sorular1. Yaratıcı öğretim teknikleri nelerdir? Yaratıcı öğretim teknikleri, öğrencilerin aktif olarak katıldığı, etkileşimli ve eğlenceli öğrenme stratejileridir. Örneğin, oyunlaştırma, dijital hikaye anlatımı ve problem temelli öğrenme bu teknikler arasındadır.2. Eğitimde yenilikçi yaklaşımlar ne anlama gelir? Eğitimde yenilikçi yaklaşımlar, geleneksel öğretim yöntemlerini güncelleyen ve öğrenci merkezli bu tür yaratıcı teknikleri içeren yeni yaklaşımlardır.3. Bu tekniklerin eğitime avantajları nelerdir? Bu teknikler, öğrencilerin motivasyonunu artırır, yaratıcılığı geliştirir, eleştirel düşünmeyi teşvik eder ve grup işbirliğini destekler.4. Hangi alanlarda yaratıcı öğretim teknikleri kullanılabilir? Bu yöntemler, dil eğitimi, bilişim teknolojileri, sanat ve sosyal bilimler gibi birçok alanda etkili bir şekilde uygulanabilir.5. Eğitimde yenilikçi yaklaşımların geleceği nedir? Eğitimde yenilikçi yaklaşımlar, teknolojinin gelişimiyle birlikte daha da önem kazanacak ve eğitimde daha fazla çeşitlilik ve etkileşim sağlanmasına yardımcı olacaktır.

    Öğretim Stratejileri: Başarılı Bir Eğitim Süreci İçin Hangi Yöntemleri Seçmeliyiz?

    Bir eğitim sürecinin başarısı, uygulanan öğretim stratejilerine bağlıdır. Doğru yöntemler, öğrencilerin ihtiyaçlarına hitap eden, katılımcı ve etkileşimli bir ortam yaratılmasına yardımcı olur. Peki, başarılı bir eğitim süreci için hangi öğretim stratejilerini seçmeliyiz? İşte dikkate almanız gereken bazı etkili yöntemler:
  • Farklılaştırılmış Öğretim: Her öğrencinin öğrenme tarzı ve hızı farklıdır. Farklılaştırılmış öğretim, her öğrencinin bireysel ihtiyaçlarına göre özelleştirilmiş yöntemler kullanarak öğrenmeyi etkin hale getirir. 🧩
  • Soru-Cevap Yöntemi: Bu yöntem, öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur. Öğrencilerin açık uçlu sorulara yanıt vermeleri, düşünmelerini ve tartışmalarını sağlar. Bu da derse aktif katılımı artırır.
  • Geri Bildirim ve Değerlendirme: Öğrencilerin ilerlemelerini anlamaları için sürekli geri bildirim, öğrenme sürecinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Öğretmenler, öğrencilere kapsamlı geri bildirim sağlayarak onların gelişimlerini desteklemelidir.
  • Proje Tabanlı Öğrenme: Öğrencilerin gerçek dünya problemleri üzerinde çalışarak öğrenmelerini sağlayan bu yöntem, kazanılan bilgilerin uygulamaya dönüşmesini teşvik eder. Grup halinde çalışarak takım ruhunu geliştirmekte de etkilidir. 🌍
  • İnteraktif Öğrenme Ortamları: Teknoloji entegrasyonu ile birlikte interaktif materyaller kullanmak, öğrencilerin ders içeriğine olan ilgilerini artırır. Bu durum, öğrenme sürecini daha eğlenceli hale getirir.
  • Bağlantı Kurma Yöntemi: Öğrencilerin yeni bilgileri mevcut bilgileriyle ilişkilendirmeleri, öğrenmelerini pekiştirir. Önceden bilinen bilgilerin ders konularıyla bağlantılarını kurmak, anlama yetisini güçlendirir.
  • Deneyimsel Öğrenme: Öğrencilerin öğrendiklerini uygulamaları için fırsatlar sunmak, öğrenmeyi kalıcı hale getirir. Stajlar, saha gezileri ve laboratuvar çalışmaları gibi uygulamalı deneyimler önemlidir. 🚀
    • Bu öğretim stratejilerini benimseyerek etkili bir öğretim süreci yaratmak mümkündür. Ancak bu yöntemlerin başarı oranını artırmak için bazı ilginç istatistiklerle destekleyelim:- Farklılaştırılmış öğretim uygulamalarının öğrencilerin başarı oranlarını %30 artırdığı gözlemlenmiştir. 📈- Geri bildirim alan öğrencilerin %90’ı, ders başarısını artırdıklarını ifade ediyor.- Proje tabanlı öğrenme yöntemleriyle eğitilen öğrencilerin %80’i, teorik bilgilerini pratikte etkili bir şekilde kullandıklarını belirtmişlerdir.- İnteraktif öğrenme materyalleri kullanan sınıflardaki öğrencilerin derslere katılım oranı, günümüz geleneksel yöntemlerine kıyasla %50 oranında artmıştır.- Deneyimsel öğrenme ile aktif katılım gösteren öğrenciler arasında, %75 oranında bilgi kalıcılığı sağlanmıştır.Bu stratejileri kullanırken, dikkate almanız gereken bazı artılar ve eksiler bulunmaktadır:Artılar:
  • 📚 Öğrencilerin öğrenme deneyimlerini zenginleştirir.
  • 🌐 Farklı öğrenme stillerine uygun yöntemler sunar.
  • 🤔 Eleştirel düşünmeyi ve problem çözmeyi geliştirir.
  • 🎉 Aktif katılımı artırarak öğrencilerin motivasyonunu yükseltir.
  • 🌱 Öğrencilerin bireysel sorumluluklarını geliştirmelerine fırsat tanır.
    • Eksiler:
  • ⏳ Uygulama süreleri ve süreklilik gerektirebilir.
  • 🔄 Değerlendirme yöntemleri karmaşık hale gelebilir.
  • 📊 Her öğrenci bireysel olarak destek gerektirebilir.
  • 📅 Planlama süreci zaman alıcı olabilir.
  • 🎭 Sınıf içi dinamikler değişebilir.
    • Sonuç olarak, etkili öğretim stratejileri, öğretim sürecinin kalitesini artırmada önemli bir rol oynamaktadır. Peki, hangi yöntemleri derslerinizde uygulamak istersiniz? Deneyimlerinizi bizimle paylaşın! 😊 Sıkça Sorulan Sorular1. Öğretim stratejileri nedir? Öğretim stratejileri, öğretmenlerin dersleri daha etkili bir hale getirmek için kullandığı yöntemlerdir. Farklılaştırılmış öğretim, proje tabanlı öğrenme gibi birçok strateji bulunmaktadır.2. Hangi öğretim stratejileri daha etkilidir? Farklılaştırılmış öğretim, soru-cevap yöntemi ve deneyimsel öğrenme gibi stratejiler, öğrenci katılımını artırmak ve öğrenmeyi kalıcı hale getirmek için etkili yöntemlerdir.3. Geri bildirim neden önemlidir? Sürekli geri bildirim, öğrencilerin neyi iyi yaptıklarını ve hangi alanlarda geliştirmeleri gerektiğini anlamalarına yardımcı olur. Bu, öğrenme süreçlerini destekler.4. Proje tabanlı öğrenme nedir? Proje tabanlı öğrenme, öğrencilerin gerçek hayata dayalı problemleri çözerek öğrenmelerine olanak tanıyan bir yöntemdir. Bu süreç, bilgi uygulamasını teşvik eder.5. Aktif öğrenmenin avantajları nelerdir? Aktif öğrenme, öğrencilerin katılımını artırarak motivasyon sağlar, eleştirel düşünme becerilerini geliştirir ve derslerin daha eğlenceli geçmesini sağlar.

    Yorumlar (0)

    Yorum bırak

    Yorum bırakmak için kayıtlı olmanız gerekmektedir